Straf- of toch maar niet?

Het inzicht dat ik vorige week van iemand kreeg: overweeg om geen straf uit te delen. Waarom: de leerlingen zijn in principe niet tegen jou, en jij niet tegen hen. Straf geven stelt altijd de verhouding leerling - leraar op scherp, geeft er een negatieve draai aan. En het kan voorkomen dat je onterecht straf geeft, of dat een leerling dit zo ervaart. Als een leerling zich onrechtvaardig behandeld voelt, dan heb je er nog heel lang last van.

Zou het werken? Het dwingt je om een positieve houding naar leerlingen toe te hebben. En het dwingt je ook om je kwetsbaarheid en je persoonlijke grenzen op tafel te leggen. Je rekent dan op de positieve instelling van de leerlingen, dat ze hier respectvol mee omgaan.

Misschien is daarom ook kansrijk. Want als jij initiatief neemt als leraar om een goede sfeer te bereiken, volgt de klas negen van de tien keer. Ja, ik geloof dat ik dit inzicht maar meeneem in mijn rugzak vol goede bedoelingen...

Toch blijft ook die ene uitzondering door mijn hoofd spoken... wat als de leerlingen zich niet cooperatief opstellen? Aan de andere kant: dan kan je hoe dan ook weinig met ze. Of je nu straf geeft of niet.

School in de wijk

Drie verhalen van hoe scholen in de omgeving kunnen staan:

1. De evaluator van een bijbelschool in Zuid Afrika vroeg omwonenden naar hun mening over de school. De omwonenden wisten soms niet dat er een school was gehuisvest in dat gebouw. Ze merkten er ook niets van. Dit werd als erg negatief beoordeeld door de evaluator. Juist een bijbelschool, die mensen opleidt om midden in de gemeenschap te staan als pastor of kerkleider, moet toch een link hebben met de directe omgeving van de school? Bij andere bijbelscholen doen studenten overigens sociale en/of evangeliserende projecten in de buurt: een half jaar regelmatig bij ouderen langs gaan, kinderen van de straat houden, de wijk wekelijks helpen schoonmaken enz. Deze bijbelschool, die ik een aantal jaar geleden bezocht, heeft bijvoorbeeld een groot aidsprogramma opgezet.

2. Ik was in Guatemala in een school voor voortgezet onderwijs. Een soort havo. Waarom er zo'n hoge muur om de school stond? Omdat er een jaar geleden zes mensen werden doodgeschoten, juist aan de andere kant van de muur. Gesprekken met kinderen brengen aan het licht dat ze de school als veilige haven zien. Even weg uit de sloppenwijk, even weg van thuis, waar fysiek en seksueel geweld op de loer liggen. Het meest veilig vonden de leerlingen nog dat er een gewapende wachtpost bij de deur van de school stond, en een hoge muur er omheen. Dan valt het niet mee om een link naar de wijk te maken...


Guatemalteekse schooljeugd - met op de achtergrond de muur rond de school



3. Mijn dochter komt thuis met een brief van de basisschool. Er is een buurtfeest, met markt en lekkere hapjes, en de school heeft besloten het schoolplein hiervoor ter beschikking te stellen. Omdat ze school in de wijk willen zijn, dus zo mogelijk een positieve bijdrage willen leveren aan het leefklimaat. Goed gedaan!

Dyslexie lettertype

Wat een goed idee, een lettertype ontwikkelen dat voor mensen met dyslexie beter leesbaar is! Het is inmiddels gedaan, zie hier. Ik weet niet hoe omslachtig/duur het is om het te bestellen, installeren enz., maar het ziet er veelbelovend uit.

Vooralsnog heb ik het naar een collega gestuurd die dyslectisch is. Kijken of het haar helpt.

Intake opleiding

Maandag intakegesprek gehad voor de onderwijskundige masteropleiding in Utrecht. Leuke opmerking: dat je twee puberdochters hebt is een uitstekende aanbeveling voor de maatwerk-groep (groep studenten die veel levenservaring meebrengen).

Een andere vraag: welke eerder verworven competenties breng je mee? Ik breng mee dat ik in het algemeen mensen goed op hun gemak kan stellen. Mijn gespreksgenoot geeft al een aantal maanden les en is iets gereserveerder van nature. Zij vindt dit juist heel goed passen bij de onderwijspraktijk... Misschien ben ik te aardig?

Wat wil je gaan leren? Een leraar heeft wel zes rollen, begrijp ik. Op elk van die rollen kan je leren.

• Vakdidacticus (inhoudelijk)
• vormgever leerprocessen
• pedagoog/opvoeder
• 'manager van de werksfeer'
• docent in brede context
• verantwoordelijke voor je eigen leren.

Mijn prioriteiten zijn 'manager van de werksfeer' en voor vormgever van leerprocessen. Voor leken betekent dit: hoe houd je orde en een positieve werksfeer; en hoe zorg je er voor dat jouw lessen blijven hangen in die koppies. Ik ben benieuwd...

Orde houden

Orde houden is één van de noodzakelijke kwaden van het onderwijs. De lasten naast de lusten. Volgens mij is de grootste factor waarom mensen het onderwijs niet in willen: angst voor wanorde, angst om onder de voet gelopen te worden. Maar: als je overtuigd bent dat je het wel gaat redden als leraar, dan ga je het ook echt redden. Klinkt als ongefundeerd positivisme, maar het is wetenschappelijk bewezen!

Wat ordemaatregelen die ik zo de revu zag passeren:

• Naam op bord schrijven. Eventueel met kruis er achter als een leerling terug moet komen. Het werkte niet overigens.
• Roepen: "kan het wat zachter?" Dit werkte ook niet. Het was niet duidelijk wat de leraar precies met "zachter" bedoelde.
• Een andere leraar liet de leerlingen "zachtjes met elkaar praten, of fluisteren. Ik hoef het hier niet te kunnen verstaan", aldus de leraar. Dit werkte wel.
• Twee leraren dreigden iemand er uit te sturen, maar deden het niet. In beide gevallen had het het gewenste resultaat (niet rotzooien met de tekentafels; en het afkappen van gesprekken tussen leerlingen)
• Een leerling kreeg strafwerk. Ik weet niet meer of dit nu hielp of niet.
• Een leerling moest even nablijven na de les, om er op gewezen te worden dat het toch écht niet normaal is als je gewoon door het betoog van de leraar heen praat.

De effectiviteit van de ordemaatregelen hing niet af van de maatregel zelf, tenzij die onduidelijk of niet specifiek was. De effectiviteit hing met name samen met de cultuur die een leraar samen met de klas had opgebouwd. Was die positief, dan hoefde de leraar nauwelijks orde te houden, leek het.

Een leraar vertrouwde me toe: "eerst zullen ze me vrezen, dan zullen ze me liefhebben". Vertaald: eerst zorgen dat de klas ontzag voor je heeft. En daarna kan je je altijd nog populair maken als je dat wilt.