Reprogramming complete

Volgens mij heb ik mijn overgang tot het leraarschap zo ongeveer afgesloten. Er zijn nog veel niewe dingen, zoals lerarenvergaderingen vandaag, maar ik merk dat ik er niet meer zo van opkijk. Mijn coach zei dat ik een heel relaxte overgang heb gemaakt naar het leraarschap.

Vandaar ook dat ik wat minder blog nu. Ik ben er niet meer zo mee bezig, met het leraarschap op zich. Ik ben wel SO's kwijt die ik eigenlijk terug moet geven, bij een practicum van een klas vallen drie dingen kapot, maar meestal kan ik á la minute bedenken wat te doen of is er een collega bij de hand.

Ik tel mijn zegeningen dus. En kijk wel of/wanneer ik nog een keer aan het bloggen sla.

Gegroet!

Interventie ladder

Piet loopt samen met zijn buurman de kantjes er van af. Is buitengewoon snel klaar met zijn werkboek en een zelftoets. Zo snel dat ik hem ervan verdenk het niet serieus te nemen. Hij heeft net als zijn buurman, zijn boek opgeborgen, 10-15 minuten voor het einde van de les. Samen liggen ze met het hoofd op tafel snurkgeluiden te maken. Andere klasgenoten moeten zelfstandig werken en worden nogal afgeleid.

Ik loop er heen en vertel ze hun boek te pakken en aan het werk te gaan. Ze zijn al klaar, luidt het antwoord. Een eerste blik op hun werk bevestigt dat ze in ieder geval iets gedaan hebben. Dus: volgens hen kan ik ze niets maken, ze kunnen gewoon legaal niets doen in de klas. Ik verzin echter ter plekke een toch wel nuttige opdracht: de doelstellingen van dat hoofdstuk nog eens goed bekijken en daar een samenvatting van maken. Voor de repetitie volgende week. Dus: boek tevoorschijn halen, en aan het werk.

Enkele minuten later is het snurken alleen maar erger. Nu word ik boos en vertel ze dat ze aan het eind van de les de antwoorden op de eerste 15 doelstellingen moeten inleveren bij mij. Dat is gemakkelijk te doen in die tijd, en Piets buurman doet in ieder geval een poging. Piet zelf blijft nietsdoen.

Als de leerlingen weglopen aan het einde van de les vertel ik Piet dat hij het achtste uur terug mag komen om de eerste 15 doelstellingen te bestuderen. Een klusje van 10 minuten dus. Hij roept over zijn schouder, terwijl hij wegloopt, dat hij daar echt niet voor terug gaat komen. Hij houdt woord: het achtste uur is hij nergens te bekennen.

De volgende les is er een SO over enkele paragrafen. Ik weet niet goed hoe ik Piet nu aan moet pakken. Een collega adviseert: je moet hem nu zó behandelen dat hij volgend jaar om deze tijd nog steeds weet dat hij dat niet bij jou moet flikken. Niet toelaten in de les. Ik geef alle leerlingen die aanwezig zijn een SO behalve Piet. Hij moet aan een apart tafeltje aan de doelstellingen gaan werken. Nu moet hij de antwoorden op de eerste 30 doelstellingen bij me inleveren aan het einde van de les. De SO moet hij in zijn eigen tijd inhalen, samen met iemand die te laat was om nog aan de SO te beginnen.

Heel wat deemoediger gaat hij aan het werk en hij heeft zowaar de antwoorden op 45 doelstellingen gemaakt aan het einde van de les. Ik laat hem ze houden: die zijn handig voor de repetitie volgende week.

Secret universe

Een link voor echte biologen: http://www.secret-universe.co.uk/#/

Hoe ziet de cel er vanbinnen uit? Hoe ziet DNA er uit? En een virus dan?

Enz. Heel mooi in beeld gebracht.

Positieve beoordeling

Vandaag kreeg ik iemand in de klas die mijn lesgevende kwaliteiten kwam beoordelen. Leuk om zo'n ervaren iemand er bij te hebben.

De klas werkte goed mee, daar was ik blij mee! Want ik heb dan ook weer een positieve beoordeling nodig voor het behoud van de zij instroom subsidie. De beoordelaar was overwegend positief gelukkig!

Wel kreeg ik wat tips van haar:

• als je om stilte vraagt, zorg dan dat het ook echt stil is. Wacht desnoods. Dan creeer je voldoende rust voor je boodschap en dan dringt het tot iedereen door.
• Schrijf op het bord wat je wilt zeggen, dat richt de aandacht en is een extra ondersteuning voor je verhaal.
• Cluster je uitleg wat meer; anders moet je het vaak stil maken. Je legt goed uit, maar zorg dan ook dat je alles meeneemt.

Tips waar ik wat mee kan!

Mis ik kantoor?

En dan komt natuurlijk de onvermijdelijke vraag: mis je kantoor niet?

Nu daar kan ik kort over zijn: NEE, behalve de mensen die er werken. Dat zijn leuke mensen, natuurlijk mis ik die. Maar het werk? Echt niet.

Voor mij geen documenten en budgetten meer, geen uitgebreide procedures, adviezen, beoordelingen, papieren met een onduidelijke bedoeling, visiedocumenten, 20 mails of meer per dag, enz.

Dat ruil ik in voor zo'n 150 meer of minder gepolijste pubers. Die ik kennis bij mag brengen en hopelijk wat wijzer mag maken. En ik kan me weer in de leuke kanten van biologie verdiepen. Ik leer nieuwe dingen bij de lerarenopleiding. Wat wil een mens nog meer?

Tranen en andere emoties van gisteren

Wat doe je als een leerling helemaal in tranen is net als jij een SO wilt gaan geven? Je kan er niet klassikaal aandacht aan gaan geven, om te zeggen dat ze nu moet stoppen is ook weer zo bot :-) Ik heb ze maar er uit gestuurd met een vriendin, na de les terugkomen, eind van de dag de SO inhalen.

In een andere klas: wat doe je als na een SO een meisje een paar minuten zit te huilen? Na de les maar even bij me geroepen. Wat is er aan de hand meid? Gaat het wel goed?

Bij de een bleken liefdesperikelen in het spel. De ander was perfectionistisch van aard en had niet alles goed kunnen doen. Beiden hadden een voldoende, de perfectionist zelfs een 9 en een half!

Nog een emotie van gisteren: iemand was boos omdat ik hem terug liet komen terwijl hij niets gedaan had. Hij kreeg de dader zo ver dat die bekende. Ze hoopten dat er dan niemand terug hoefde komen, omdat de dader zo eerlijk was. Toen ik dus de dader wel terug liet komen (gooide met een aluminium blokje door de klas...) kregen ze alsnog mot. Uiteindelijk kwamen ze allebei terug, de één vrijwillig en de ander gedwongen. Ik heb ze vervroegd vrijgelaten wegens goed gedrag (hun eigen woorden).

Laatste emotie: iemand spiekte niet tijdens een SO, maar zei wel voor. Ik een punt er af getrokken. Hij was boos: wil je iemand helpen, en dan ben je zelf de dupe. Maar goed. Hij heeft hoe dan ook zo erg onvoldoende dat hij een herkansing krijgt. Dan leert hij de stof misschien wel.

Pantoffeldiertje vs amoebe

Een erg leuk filmpje voor een bioloog...

Geloof het of niet, maar ook onder de microscoop wordt op leven en dood gevochten... hier een filmpje over een pantoffeldiertje dat van een amoebe wil snoepen, maar gaat dat wel helemaal goed?

Routine

Gisteren fietste ik naar school en bedacht dat het zowaar een routine begint te worden. In het begin van mijn leraarscarriere ging ik vol spanning naar school. Wat zou deze dag weer brengen? Zou het allemaal goed gaan? Kan ik alles op tijd uitzoeken? Wat bedenken de leerlingen nu weer?

Nu was ik gewoon veel zekerder van mezelf. Dat er onbekende factoren zijn die nog voor de eerste les uitgezocht moeten worden, dat is inmiddels routine geworden. Staan de practica spullen klaar? Waar is de afstandsbediening voor beamer X? Hoe zit het met de afspraken rond Atheneum 3? Maar het is minder erg als er af en toe iets niet helemaal klopt.

Scheelt ook dat ik me goed voorbereid had. Ik heb nog niet zo'n arsenaal aan reserve-lesonderdelen, maar toch kan ik de leerlingen betekenisvol aan het werk houden.

Ik vond het ook goed gaan. Niet dat het helemaal naar mijn zin is; maar dat ligt er eigenlijk aan dat ik niet precies weet welke sfeer ik in de klas wil. Als ik iets wil, ben ik er van overtuigd dat ik het ook kan bereiken. Streng en ordelijk, gericht op regeltjes; of iets meer wanorde maar een vriendelijkere atmosfeer. Dat laatste betekent dan wel weer dat je soms 10 keer per les de leerlingen tot stilte moet manen, en dat kost tijd en energie.

Vakantie

Eerlijk is eerlijk: ik snap niet dat er een lerarentekort is. Zeker niet nu ik in de herfstvakantie lekker op de bank zit thuis, wat logés voor de kinderen enz. Van mij had het niet zo nodig gehoeven, een aantal collega's was er meer aan toe begreep ik. Nu heb ik natuurlijk ook maar een 50% baan, dat is minder intensief.

Het is gewoon lekker om mee te gaan op het ritme van tieners. Die hebben de vakantie wel nodig. Er wordt vaak gemopperd op luierende tieners, maar het is toch goed voor ze om genoeg vakanties te hebben. Leraren volgen dit ritme gewoon.

Enfin. Mijn nakijkwerk is af sinds gisteren, nog een paar opdrachten doen voor de lerarenopleiding en dan houd ik nog een paar vrije dagen over voor wat klussen in en om huis.

Overigens wordt er over de hele wereld over vakanties van leraren gezeurd. In een aantal landen worden leraren alleen betaald voor de dagen die ze op school zijn... 

Celdeling (mitose) filmpjes

Wat bestaan er toch veel enorm leuke filmpjes over biologische onderwerpen! Soms in het Spaans of Portugees, en vaak in het Engels. Bijvoorbeeld een filmpje over de celdeling, waarbij je precies kan zien hoe de chromosomen uit elkaar getrokken worden. Als je 't niet voor je ogen zag gebeuren, zou je denken dat die biologieboeken je iets op de mouw spelden...

En zo'n wondertje gebeurt duizenden malen per etmaal in je eigen lijf, zeker als je in de groei bent. Hier een schematische versie, waar wordt uitgelegd hoe het werkt. Voor geïnteresseerden.

Sweet sweet victory

Vrijdagmiddag heb ik een VWO 3 klas getemd. Na vijf keer proberen is het dan gelukt: NIEMAND kletste meer. Ik genoot. Een kleine geschiedenis:

• allereerst heb ik ze maar één uur per week, het laatste uur van hun week. Namen leren is dan erg moeilijk, en ze willen allemaal graag weekend gaan vieren. Het is, hoor ik van collega's, een 'kletserige' klas.
• de eerste en de tweede lessen waren vrij rommelig, maar ik had nogal wat stof om er doorheen te krijgen, dus de leerlingen moesten goed opletten om het bij te benen. Dat lukte uiteindelijk prima. Een paar grappen, flink werktempo.
• De derde en vierde lessen waren practica, leuk voor degenen die geinteresseerd zijn in biologie en ook leuk voor degenen die dat niet zijn, en willen klieren. Want ik kan gewoon niet overal tegelijk zijn. Ik was er niet tevreden over.
• De vijfde les werden ze bijna niet stil. Ik dreigde: volgende week krijgen jullie een SO, en nu wil ik uitleggen wat ik dan ga vragen. Als jullie praten, stop ik met lesgeven, en dan haal je een slecht cijfer voor je SO. Het maakte geen indruk, al merkte ik dat een paar leerlingen de anderen tot de orde riepen. Als het rumoerig was, stond ik ijskoud te wachten totdat ze stil werden; dan ging ik weer praten totdat het weer rumoerig werd. Het schoot niet op en ik zag het om eerlijk te zijn duister in voor mijn relatie met deze klas. Ik moest er ook nog iemand uitsturen die het rumoerigst was en ook nog een etui vlak onder mijn neus door de klas gooide. Grootste pluspunt: ze kregen me niet op de kast.
• De zesde les pakte ik het anders aan. Aan het begin van de les kondigde ik aan dat ik vrijdagmiddag het zevende uur vrijgepland had voor nakomers. Dat was ook echt zo. Een druktemaker heb ik met zijn tafel tegen het bord aan gezet en de hele les daar gehouden. Ben erg streng geweest, ook voor kleine overtredingen. En wie kletste heb ik gedreigd met de strafklas, dan konden ze daar de stof verder inhalen. En het werkte. Eindelijk had ik een methode die werkte in die klas. NIEMAND kletste tijdens mijn uitleg. Sweet sweet victory...

Nakijken

Er bestaat een gouden Bijbelvers: wees niet al te rechtvaardig. Hoewel het een beetje apart is dat dit vers staat in een boek dat juist rechtvaardigheid promoot, heeft het me weer eens in leven gehouden.

Ik heb het dus over niet al te rechtvaardig nakijken. Hoewel ik slechts een kleine onderwijsbaan heb, moest ik al honderden blaadjes nakijken. Practicumverslagen. Werkboeken. Repetities. SO's. Deze week was echt erg. Twee dozen vol werkboeken, repetities van vier klassen. Zeker die open vragen, dat kost echt veel tijd. Soms wel twee uur per klas. Gisteren 10 uur gewerkt en eergisteren 12 uur. Dat zijn lange dagen.

En als je dan elke leerling tot in de puntjes recht wilt doen, overleef je niet.

• Een werkboek: je hebt eenvoudigweg niet voldoende tijd om honderd werkboeken grondig door te spitten. Een algemene indruk, enkele pagina's steekproef (is het netjes, compleet, correct) en voilà: hier is je cijfer.
• Practicumverslagen zijn al net zo subjectief. Met enige schaamte moet ik bekennen dat handschrift echt een rol speelt in de cijfers die ik geef. Wil ik niet, gebeurt wel.
• Een repetitie is wel wat objectiever, ook de open vragen. Dan kan je naar argumenten kijken.

Maar goed: ik ben bij met nakijken!! Geen achterstallig werk, heerlijk. En dat alles door dat gouden Bijbelvers.

Kletsen

Wat moet je nu doen als een klas moeilijk stil wordt? Ik ben gezegend met één klas die wat dat betreft een uitdaging vormt. Gezegend zeg ik, want dit biedt de kans om strategieen uit de boekjes toe te passen. Het wordt geen puinhoop in de klas, maar de leerlingen praten veel onder elkaar en letten slecht op.

• Strategie 1: het tempo van de les opvoeren. Veel stof behandelen en dan ook veel huiswerk geven. Dit werkte matig vond ik. De leerlingen hadden het niet geleerd en een paar lessen later waren ze de stof weer vergeten zodat ik moest gaan herhalen.
• Strategie 2: leuke dingen gaan doen. Ik heb twee practica gegeven aan de klas. Maar hier werd het niet minder rommelig van, integendeel er werd geklierd met de oogdouche enz. Achter mijn rug om natuurlijk, dus wie de schuldige was weet ik niet.
• Strategie 3: Stoppen met praten zodra de klas gaat kletsen, en pas weer beginnen als ze stil worden. Je merkt dan dat een aantal leerlingen wel wil leren, en die beginnen hun klasgenoten tot de orde te roepen. Dat is prima op zich, en ik probeerde daarop in te haken. Toch lukt het dan niet om alle stof er doorheen te krijgen.
• Strategie 4: de leerlingen zelfstandig laten werken. Degenen die dat doen, kunnen mij vragen stellen, degenen die niet zelfstandig aan het werk gaan hebben pech. Die krijgen dan maar geen les.

Het werkt allemaal nog niet zo. Gelukkig zijn er heel veel boeken geschreven over orde houden, dus ik kan nog heel wat strategieen toepassen op deze klas.

Ik kan natuurlijk heel streng gaan worden, van je "lik op stuk" en zo. Misschien moet dat wel. Maar vooralsnog stel ik dit uit, het past niet echt bij me. Ik hoop dat ik de leerlingen zelf aan het werk kan krijgen.

En de grootste uitdaging: me niet op de kast laten jagen. Vooralsnog lukt dat wel!

Valkuil voor leraren

Een van de voornaamste valkuilen voor beginnende leraren is dat je aardig gevonden wilt worden. De eerste weken had ik daar geen moeite mee, maar ik begin het nu te begrijpen.

Als je een tijdje met die jongeren optrekt, leer je ze kennen. Hun nukken en streken maar ook aardige kanten. De namen en foto's gaan leven. En dan zie je dat achter elke naam een interessante en vaak leuke persoonlijkheid-in-wording schuilt. Je raakt zomaar op ze gesteld.

En dan zit je. Soms moeten er toch impopulaire maatregelen genomen worden, ook tegen die jongen met geinig commentaar, of dat meisje dat meestal, maar niet altijd, haar best doet. Als ze orde verstoren, niet doen wat je zegt of anderen van hun werk houden. Of dit alles ineens.

Dat had ik dus niet gedacht. Dat je echt gesteld kunt raken op leerlingen...

Sterke verhalen

Zo af en toe hoor je sterke verhalen van (verre) collega's. Een hele klas die onder de tafel was gaan zitten. Één leraar ging gewoon achter zijn bureau zitten en liet de hele klas zitten waar ze zaten. De klas dacht dat de leraar niets door had, maar aan 't einde van de les vroeg hij: eh, zit dat nou lekker?

Een andere leraar overkwam hetzelfde. Hij verbood de leerlingen om nog ergens anders te gaan zitten, en heeft de hele les tekstboek gedicteerd omdat ze van onder hun tafel vandaan niet konden zien wat hij op het bord schreef.

Geinig om te horen. Benieuwd hoe ik zou reageren. Of eigenlijk ben ik daar niet benieuwd naar. Laat ze maar gewoon achter hun tafel gaan zitten en normaal doen...

Pubers

Het blijft (meestal dan) erg leuk om met pubers te werken. Voorbeeld: in een boek stond een plaatje van een blote man en op de andere pagina een blote vrouw. Met organen en al. Een leerling moest de bijbehorende tekst lezen: "Een organisme bestaat uit verschillende orgaanstelsels." Helaas las hij: "een orgasme... enz." Hij deed 't niet eens expres. De klas in een deuk. Hij kon zelf niet meer verder lezen, kreeg de slappe lach. Ik heb een ander maar een beurt gegeven. Een meisje deze keer, met deze onderwerpen is dat wat veiliger dacht ik. Inwendig grinnik ik dan.

Op de lerarenopleiding krijg ik dan college over het puberbrein. De frontale cortex, die remmend werkt op gedrag (voorzichtigheid e.d.) werkt nog niet zo goed bij adolescenten. En ze worden bestookt door allerlei hormonen die zorgen dat ze geestelijk en lichamelijk uitgroeien.

Het is leuk om dat zo in theorie en praktijk te zien!

PS: update: volgens de Volkskrant, artikel Pubergedrag toch niet veroorzaakt door 'onrijp brein', maar waardoor dan wel? ligt het allemaal iets complexer... Grappig, de theorie die nog tijdens je studie achterhaald wordt!

Grappen voor de klas

Toch wel wennen dat je echt moet oppassen wanneer je iets grappigs zegt of niet voor de klas. Als je het net stil hebt, kan een grapje weer een aanleiding geven tot geroezemoes.

Ik had het over de levenscyclus van kikkers, onderdeel voortplanting: "een kikker ontmoet een kikster". Een flauw grapje natuurlijk, maar sommigen vonden het grappig. En inderdaad, voor ik het weer stil had was de les weer even verder. Het kost ook gewoon inspanning om de klas weer stil te krijgen.

Toch lijkt het me ook wel weer functioneel: het lestempo vertraagt wat, maar dat mag af en toe ook wel. En het brengt wel een leuke atmosfeer.

Balans opmaken

Vandaag heb ik vrij. Ik ben net vier dagen naar de lerarenopleiding geweest, en de school is nog net niet begonnen. Deze dag gebruik ik om de balans op te maken.

De opleiding heeft een pittig tempo gehad deze week, dus ik moet broodnodig op een rijtje zetten welke opdrachten ik allemaal meegekregen heb, welke deadline er aan hangt (of welke ik er aan hang) en hoeveel tijd het me kost.

Het is denk ik een typische alfa opleiding, en dat is ook wennen voor een beta als ik. Het normale patroon van de biologieopleiding was dat je een aantal vakken had, met een boek, dat leerde je goed, je kreeg een examen en dan moest je genoeg voldoendes bij elkaar sprokkelen en dan was je er. Nu moet ik een portfolio maken, en voordat ik doorhad wat dat betekende, was ik een paar dagen verder.

Centraal in het portfolio staan 15-20 typen vaardigheden die je als docent moet hebben. Aan het einde van de opleiding moet je op elk van die vaardigheden op een schaal van vier, minimaal een 2 scoren. Je moet dus nu een schatting maken van hoe je nu scoort op die vaardigheden: de beginmeting. En dan moet je voor elk van die vaardigheden leerdoelen uitwerken, en hoe je die leerdoelen gaat bereiken. Het portfolio is bedoeld als soort bewijsstuk, om aan te tonen dat je op die vaardigheden beter scoort dan eerder. En dat je verantwoordelijkheid kunt nemen voor verdere groei van je vaardigheden, los van of er een opleider meekijkt of niet.

Bent u er nog? Dan vermoed ik sterk dat u alfa bent. Een beta is allergisch voor dit soort taal. Gelukkig heb ik in mijn vorige werk al iets te maken gehad met deze manier van werken, dus ik denk dat het me wel gaat lukken.

Huiswerk

Vandaag hebben we op de opleiding onder meer gesproken over huiswerk gesproken. Tips die ik er uit oppikte:

• Integreer huiswerk in de les. Dus niet gebruiken als afvoerputje voor de les: wat je niet af krijgt in de les, geef je op als huiswerk en dan zie je het nooit weer terug.
• Geef huiswerk op in de les, niet vlak voor de bel want dan kan je er niet genoeg tijd voor nemen en begrijpen leerlingen het misschien verkeerd.
• Leg ook uit hoe ze huiswerk moeten maken; m.a.w. Wat betekent lezen van een paragraaf, hoe moet je opdrachten maken. Met name uitleggen aan de lagere klassen.  

Handig... deze tips ga ik zeker gebruiken. 

Opleiding en subsidie

Ik ben mijn opleiding deze week begonnen. En hoera! de overheid betaalt mijn opleidingskosten!! Door middel van de zij-instroom subsidie. De school heeft deze subsidie gekregen voor mij en zal nu de opleidingskosten betalen. Dus in ieder geval hoef ik geen collegegeld te betalen!

Ik ben benieuwd welke kosten er precies onder vallen, daar ga ik volgende week eens met de schoolleiding over praten. Komen we vast wel uit.

Levensverschijnselen

Hoe weet je of iets of iemand leeft? Dat is het onderwerp van één van mijn lessen over twee weken. Een handig ezelsbruggetje staat hier...

Goede voornemens beginnen NU

Jaja, mijn goede voornemens... In schooljarentermen hebben we zojuist Oud en Nieuw gevierd. Het oude jaar afgesloten, en het nieuwe jaar staat voor de deur. En daar horen wat mij betreft goede voornemens bij.

Ik heb 4 verschillende klassen. VWO 2, 3, 4 en Havo 3. Het boek voor VWO vier is al behoorlijk pittig! Leuk om al die kennis weer op te halen. Het is 16 jaar geleden dat ik mijn master haalde, dus ik wil hier goed tijd aan besteden.

Dus heb ik het jaar verdeeld in de periodes tussen de vakanties. En ik ga de leerstof indelen in die periodes. Er zitten 7 weken tussen de zomervakantie en de herfstvakantie, 9 weken tussen herfst en kerst, 6 tussen kerst en voorjaarsvakantie, 9 tussen voorjaarsvakantie en meivakantie, en dan 10 weken tot de zomer.

Dan daarna de stof voor de komende 7 weken, tot de herfstvakantie, eens goed bestuderen. Zodat ik zelf goed voorbereid ben.

Verwondering

Het leven hier op aarde is een wonder. Dat beseft niet iedereen: veel mensen leven hieraan voorbij. Achteloosheid? Nooit aan gedacht? Of misschien toch een angst voor het onverklaarbare?

Toch is en blijft het een wonder. Neem nu je oog: dat betekent veel meer voor je dan alleen maar tweemaal o, en dan een g. En of er nu een lens in zit of niet, of een retina of wat dan ook, dat zal je worst wezen als je een filmpje pakt, een Rembrandt te bekijkt, of een romantisch onderonsje hebt bij kaarslicht.

Die termen, die verklaren het onverklaarbare. Handig om er tenminste enigszins vat op te krijgen. Oogartsen hebben het bijvoorbeeld hard nodig. Maar het moet niet het wonder weg gaan nemen. Een oog is nu eenmaal wat anders dan een koplamp, en een oogarts is geen automonteur.

Ik hoop dat ik daar iets van over kan brengen aan de leerlingen...

Hoe zat dat ook alweer...

Moet ik van de lerarenopleiding het examen biologie van 2012 maken... en dan aan de hand van de antwoorden mezelf beoordelen!

Poeh, ik ben 17 jaar geleden afgestudeerd. Alle dictaten eerst in grote dozen gestopt, want we vertrokken naar het buitenland. Toen we in Nederland terugkwamen, pakten we de dozen weer uit en omdat we een flatje met weinig ruimte betrokken, besloten we dat mijn vrouw en ik elk één boek mochten houden. De rest ging weg. Na even wikken wegen (wordt het "Bio-organic chemistry" of "The Cell") voor de laatste gekozen.

Dus nu staat mijn vuistdikke boek met een even dikke laag stof er op, op een achterafplankje in mijn boekenkast. Dat is een heel goed beeld van hoe up to date mijn kennis nu is. (laten mijn toekomstige collega's het niet lezen...).

Wat ook niet helpt: ik ben net begonnen om het vierdejaars biologieboek door te gaan nemen. Dit moet ik volgend jaar dus gaan geven, en ik moet zeggen: pittige kost!

Dus ik bereid me voor op het grondig ophalen van mijn kennis... als ik de leerlingen maar een week vóór blijf, zal het wel in orde komen!

Straf- of toch maar niet?

Het inzicht dat ik vorige week van iemand kreeg: overweeg om geen straf uit te delen. Waarom: de leerlingen zijn in principe niet tegen jou, en jij niet tegen hen. Straf geven stelt altijd de verhouding leerling - leraar op scherp, geeft er een negatieve draai aan. En het kan voorkomen dat je onterecht straf geeft, of dat een leerling dit zo ervaart. Als een leerling zich onrechtvaardig behandeld voelt, dan heb je er nog heel lang last van.

Zou het werken? Het dwingt je om een positieve houding naar leerlingen toe te hebben. En het dwingt je ook om je kwetsbaarheid en je persoonlijke grenzen op tafel te leggen. Je rekent dan op de positieve instelling van de leerlingen, dat ze hier respectvol mee omgaan.

Misschien is daarom ook kansrijk. Want als jij initiatief neemt als leraar om een goede sfeer te bereiken, volgt de klas negen van de tien keer. Ja, ik geloof dat ik dit inzicht maar meeneem in mijn rugzak vol goede bedoelingen...

Toch blijft ook die ene uitzondering door mijn hoofd spoken... wat als de leerlingen zich niet cooperatief opstellen? Aan de andere kant: dan kan je hoe dan ook weinig met ze. Of je nu straf geeft of niet.

School in de wijk

Drie verhalen van hoe scholen in de omgeving kunnen staan:

1. De evaluator van een bijbelschool in Zuid Afrika vroeg omwonenden naar hun mening over de school. De omwonenden wisten soms niet dat er een school was gehuisvest in dat gebouw. Ze merkten er ook niets van. Dit werd als erg negatief beoordeeld door de evaluator. Juist een bijbelschool, die mensen opleidt om midden in de gemeenschap te staan als pastor of kerkleider, moet toch een link hebben met de directe omgeving van de school? Bij andere bijbelscholen doen studenten overigens sociale en/of evangeliserende projecten in de buurt: een half jaar regelmatig bij ouderen langs gaan, kinderen van de straat houden, de wijk wekelijks helpen schoonmaken enz. Deze bijbelschool, die ik een aantal jaar geleden bezocht, heeft bijvoorbeeld een groot aidsprogramma opgezet.

2. Ik was in Guatemala in een school voor voortgezet onderwijs. Een soort havo. Waarom er zo'n hoge muur om de school stond? Omdat er een jaar geleden zes mensen werden doodgeschoten, juist aan de andere kant van de muur. Gesprekken met kinderen brengen aan het licht dat ze de school als veilige haven zien. Even weg uit de sloppenwijk, even weg van thuis, waar fysiek en seksueel geweld op de loer liggen. Het meest veilig vonden de leerlingen nog dat er een gewapende wachtpost bij de deur van de school stond, en een hoge muur er omheen. Dan valt het niet mee om een link naar de wijk te maken...


Guatemalteekse schooljeugd - met op de achtergrond de muur rond de school



3. Mijn dochter komt thuis met een brief van de basisschool. Er is een buurtfeest, met markt en lekkere hapjes, en de school heeft besloten het schoolplein hiervoor ter beschikking te stellen. Omdat ze school in de wijk willen zijn, dus zo mogelijk een positieve bijdrage willen leveren aan het leefklimaat. Goed gedaan!

Dyslexie lettertype

Wat een goed idee, een lettertype ontwikkelen dat voor mensen met dyslexie beter leesbaar is! Het is inmiddels gedaan, zie hier. Ik weet niet hoe omslachtig/duur het is om het te bestellen, installeren enz., maar het ziet er veelbelovend uit.

Vooralsnog heb ik het naar een collega gestuurd die dyslectisch is. Kijken of het haar helpt.

Intake opleiding

Maandag intakegesprek gehad voor de onderwijskundige masteropleiding in Utrecht. Leuke opmerking: dat je twee puberdochters hebt is een uitstekende aanbeveling voor de maatwerk-groep (groep studenten die veel levenservaring meebrengen).

Een andere vraag: welke eerder verworven competenties breng je mee? Ik breng mee dat ik in het algemeen mensen goed op hun gemak kan stellen. Mijn gespreksgenoot geeft al een aantal maanden les en is iets gereserveerder van nature. Zij vindt dit juist heel goed passen bij de onderwijspraktijk... Misschien ben ik te aardig?

Wat wil je gaan leren? Een leraar heeft wel zes rollen, begrijp ik. Op elk van die rollen kan je leren.

• Vakdidacticus (inhoudelijk)
• vormgever leerprocessen
• pedagoog/opvoeder
• 'manager van de werksfeer'
• docent in brede context
• verantwoordelijke voor je eigen leren.

Mijn prioriteiten zijn 'manager van de werksfeer' en voor vormgever van leerprocessen. Voor leken betekent dit: hoe houd je orde en een positieve werksfeer; en hoe zorg je er voor dat jouw lessen blijven hangen in die koppies. Ik ben benieuwd...

Orde houden

Orde houden is één van de noodzakelijke kwaden van het onderwijs. De lasten naast de lusten. Volgens mij is de grootste factor waarom mensen het onderwijs niet in willen: angst voor wanorde, angst om onder de voet gelopen te worden. Maar: als je overtuigd bent dat je het wel gaat redden als leraar, dan ga je het ook echt redden. Klinkt als ongefundeerd positivisme, maar het is wetenschappelijk bewezen!

Wat ordemaatregelen die ik zo de revu zag passeren:

• Naam op bord schrijven. Eventueel met kruis er achter als een leerling terug moet komen. Het werkte niet overigens.
• Roepen: "kan het wat zachter?" Dit werkte ook niet. Het was niet duidelijk wat de leraar precies met "zachter" bedoelde.
• Een andere leraar liet de leerlingen "zachtjes met elkaar praten, of fluisteren. Ik hoef het hier niet te kunnen verstaan", aldus de leraar. Dit werkte wel.
• Twee leraren dreigden iemand er uit te sturen, maar deden het niet. In beide gevallen had het het gewenste resultaat (niet rotzooien met de tekentafels; en het afkappen van gesprekken tussen leerlingen)
• Een leerling kreeg strafwerk. Ik weet niet meer of dit nu hielp of niet.
• Een leerling moest even nablijven na de les, om er op gewezen te worden dat het toch écht niet normaal is als je gewoon door het betoog van de leraar heen praat.

De effectiviteit van de ordemaatregelen hing niet af van de maatregel zelf, tenzij die onduidelijk of niet specifiek was. De effectiviteit hing met name samen met de cultuur die een leraar samen met de klas had opgebouwd. Was die positief, dan hoefde de leraar nauwelijks orde te houden, leek het.

Een leraar vertrouwde me toe: "eerst zullen ze me vrezen, dan zullen ze me liefhebben". Vertaald: eerst zorgen dat de klas ontzag voor je heeft. En daarna kan je je altijd nog populair maken als je dat wilt.

Kikkervisjes met stropdas

We hadden dus een paar honderd kikkervisjes... zie een eerdere post. 

Enkele zijn een kantoorleven begonnen, in de goudvissenkom die bij de receptie staat op het kantoor waar ik nu nog werk. Even lukte het me om enkele mensen ervan te overtuigen dat het goudvissenjongen waren. Maar blijkbaar is het nog niet zo treurig gesteld met biologieonderwijs in Nederland, want al snel was bekend dat het ging om doodgewone donderkopjes. 

Enfin, de baas van de goudvissenkom was niet overtuigd van nut en noodzaak van kikkervisjes in zijn goudvissenkom. Ondanks dat zij ijverig de algen opaten en in theorie dus helpen de kom schoon te houden. Het hielp ook niet erg dat enkele mensen kikkers vreselijk enge dieren vinden. Zelfs als ze net een centimeter lang zijn, nog geen springpoten hebben en nog geen insecten eten. 

De drie kikkervisjes zijn dus verhuisd. Ze zwemmen nu rondjes in een keurig klein kommetje op mijn eigen bureau, met een waterplantje er in. Minuscule achterpootjes zijn aan het ontstaan. Het is echt een wonder om te aanschouwen. Hoe lelijk ze ook zijn, want ze beginnen al echt een beetje kikkerachtig uit hun ogen te kijken. 

En wat nu... ik heb geen idee wanneer ze van algen overschakelen op insecten eten, en wat voor insecten dat dan wel zijn. Mijn dochter wilde al kikkers gaan houden, deze drie dus. Het mag niet van mij, tenzij ze kan laten zien dat ze voer voor die beesten te pakken kon krijgen. Zonder dan weer maden te maken met stukken vlees die ze in de zon wil leggen. 

Dus ik denk dat de vrijheid lonkt voor deze beesten. Ik kan nu eenmaal de natuur niet goed genoeg nadoen...

Generatiekloof

Een leuk artikel... ff over de eerste regel heen lezen...

http://www.nrcnext.nl/columnisten/2012/05/15/generatiekloof/

Ik heb een heel erg laag IQ vandaag...

"Meneer, ik snap het niet, ik heb een heel erg laag IQ vandaag." Zomaar een opmerking die tussen de bedrijven door gemaakt werd door een meisje. Ze is in die les overigens niet de enige die het niet snapt: overal gaan vingers de lucht in. We hebben het over snelheid, tijd en afstand. En hoe je van meter per seconde naar kilometer per uur komt. "Waarom moet je dat x 3,6 doen?"

Tja... hoe houd je als leraar in de gaten of iedereen het heeft gesnapt? Je kan onmogelijk iedereen langsgaan om dat te controleren, op een gegeven moment moet je er van uitgaan dat je voldoende hebt uitgelegd. Nu moeten ze het maar snappen, en anders lezen ze hun boek nog maar eens heel goed.

Het knaagt wel een beetje. Dit is nu eenmaal het nadeel aan klassikaal onderwijs. Je zou graag elke leerling de individuele aandacht geven die het verdient. En elke leerling zou je graag zó lesgeven dat ze alles snappen. Maar dat kan gewoon niet.

Moet het anders? Misschien. Toch kan ik me ook voorstellen dat het een zekere veiligheid geeft aan leerlingen. Dat je niet alles hoeft te snappen en dan toch nog gewoon vrolijk mee kan doen. Dat de leraar je niet ALTIJD op de huid zit als je ook maar iets niet snapt. Dat een zesje niet veel is, maar wel voldoende.

Uitdaging

Hebben leerlingen het zwaar? Dat is een redelijke vraag. Je ziet soms loodzware tassen op wel héél tengere schouders. En dan moeten ze vaak ook nog lang reizen per dag. En dagelijks naar een aantal mensen luisteren die ze vertellen wat ze moeten doen. En huiswerk maken. Ik zou zelf moeite hebben met dit uitdagende programma geloof ik...

Of we nu medelijden met ze moeten hebben of niet, dat is de vraag. Vandaag zag ik wat er gebeurt in een klas als het werk te makkelijk is. De leerlingen moesten vragen beantwoorden die heel algemeen gesteld waren. Ook de begeleidende informatie in hun lesboek kon beter: er waren weinig verwijzingen naar websites bijvoorbeeld.

Dus. Bij algemene vragen horen algemene antwoorden, zag je leerlingen denken. Eénregelige antwoorden bij voorkeur. Niet onderbouwd, "want nergens stond een website bij". Slordig geschreven. Je merkte het ook in de klas: vanwege de onduidelijkheid werd het rumoerig, de leerlingen wisten niet precies wat ze moesten doen en vonden het maar niks.

Uitdaging is dus wel echt belangrijk. Natuurlijk met mate, en elk op z'n eigen niveau. Maar wel een aandachtspunt, voor leraar en ook voor mensen die leermaterialen maken.

Labeltjes

Er zitten steeds meer kinderen met 'labels' in de klas. Hoe gaat een school hier mee om? Ik zag een paar voorbeelden:

• enkele kinderen kunnen niet zo snel lezen, maar zijn wel slim. Oplossing: een toets aan ze voorlezen. Ze kunnen zo bewijzen wat ze wel kunnen, in plaats van altijd maar aan te lopen tegen dat wat ze niet kunnen. Arbeidsintensief (ik zat voor te lezen aan twee kinderen) en daarmee is het altijd de vraag hoe ver een school hiermee kan gaan. Toch is het geweldig om ze een kans te kunnen geven.
• een leerling heet niet voldoende fijne motoriek om te schrijven. Hij mag als uitzondering een laptop hebben in de klas. Typen kan hij namelijk wel.
• een leerling heeft gedragsproblemen. Je merkt dat de docent probeert om hem er bij te houden. Hij pikt iets meer van hem, waarschuwt hem net die éne keer extra in plaats van hem er uit te sturen. De klas protesteert niet, die is hier blijkbaar van op de hoogte.

Natuurlijk kan je lang niet alle problemen oplossen. Maar zo lang er op een menselijke manier mee omgegaan wordt, in de politiek en op scholen, is er hoop, toch? 

Territorium van kinderen

Zo maar regeltje in een bericht in de volkskrant. Het territorium waar kinderen spelen is 90% kleiner geworden de afgelopen 30 jaar. Het gaat om kinderen rond 11 jaar.

Is de wereld écht zo veel onveiliger geworden?
Ligt het aan de verstedelijking?
Te voorzichtige ouders?
Computerspelletjes?

Toen ik 11 was (dat is dus 30 jaar geleden), had ik mezelf als doel gesteld werkelijk ELKE weg, steeg, slop (we hadden één officieel slop in mijn geboorteplaats) aan onze kant van het spoor te kennen. Dat was nog een heel karwei, want er woonden zo'n 5-10.000 mensen in dat gebied. Ik struinde dus wat af.

Ik wist ook precies de weg in de weilanden aan de noordkant van het dorp, tot een paar kilometer van het dorp. Anders kwam je namelijk bij een doodlopend weiland en die sloten waren best breed. En nat. Ik kende de mollenvanger, en we waarschuwden de boer als er een koe in de sloot was gekomen.

We hadden een groot vlot op de Rijn, waar je met wel 20 man op kon. Een boomhut (die overigens neerstortte toen we er met zijn vijven in zaten). Ik had in een oud bad een aquarium gemaakt van kikkervisjes en andere slootdieren.

Mmmm.... hoezo generatiekloof?

Zou er enige andere tijd in de wereld geweest zijn dat er in zó korte tijd zó veel veranderd is? Of ben ik gewoon een oude knar aan het worden :-)?

Leren van collega's

Omdat ik nog niet formeel op 'mijn' school werk, loop ik een aantal dagen mee. Een soort stage. Ik moet zeggen, volgens mij is dit de beste manier om het onderwijs binnen te komen. Inmiddels heb ik al veel verschillende leraren en lessen gezien. Met diverse gevoelens:

Bewondering: De eerste les die ik bijwoonde was heel goed. Geen sprake van ordeproblemen, positieve sfeer, een leerprestatie die door docent en leerlingen samen werd neergezet... prachtig om te zien en tegelijk ver buiten mijn bereik.

Opluchting: Gelukkig was een van de volgende lessen bij een beginnende leraar, en toen pas dacht ik: o, zó kan ik het tenminste ook! De sfeer was onrustig en rumoerig, maar de leerlingen leerden wel iets. Zo gaat het dus gewoon zo af en toe.

Nog meer bewondering: een ervaren leraar die een lastige klas op vrijdagmiddag in toom wist te houden. Geweldig. Heel strak op orde letten, en tegelijkertijd de les verder laten gaan.

Ik zie er naar uit om zelf aan de slag te gaan. Met een goed beeld van hoe mijn onmiddellijke toekomst er uit gaat zien. En een idee van hoe ik het uiteindelijk aan wil pakken.

Leraar thuis (2)

Het is echt waar... ik moet het toegeven... ik pas leraartrucjes thuis toe...

Laat mijn vrouw het niet lezen.

Als ik mopper op de kinderen, denk ik: is dit grensbewaking of grensverdediging? Werk ik nu aan intrinsieke of extrinsieke motivatie? Zou ik nu moeten negeren, straffen of waarschuwen? Of straffen én waarschuwen? Moet ik nu de strenge vader spelen of een relatie met ze opbouwen?

Zucht... dit wilde ik niet en toch gebeurt het.

En toch is dit misschien wel positief. Want ik wilde als persoon nieuwe dingen leren. En dat is dus aan het gebeuren. Al die boekenwijsheid ben ik dus aan het internaliseren.

Nu maar hopen dat mijn vrouw en kinderen aan de rem trekken als het te gek wordt!

Veel sterkte...

Ik kondig op mijn huidige werk aan dat ik leraar ga worden. En gelijk beginnen mensen meewarig te kijken. Het lijkt wel of me iets ergs is overkomen!

"Wat goed van je!"
"Nou, veel sterkte er mee..."
"Zo... nou, ik geloof niet dat ik het zou kunnen hoor!"

Zo erg kan het toch niet zijn???

Blijkbaar zien veel mensen onderwijs niet zitten. Zo'n hele groep van pubers, daar ziet men niet overheen. Nu, ik kom er in hoog tempo achter dat er dikke boeken geschreven zijn over orde in de klas. Het is dus echt een punt voor iedereen.

Neem nu het boek "Lessen in orde", van Peter Teitler. Boordevol praktische tips, analyses, onderzoeken, alles gericht op ordelijke lessen in een positieve atmosfeer. Neem de honderden tips op de website leraar24. Of de duizend jaar gecombineerde ervaring van de website duizend jaar voor de klas.

De andere kant zie ik vandaag. Ik loop mee met een leraar, en zie leuke klassen die echt wat leren onder leiding van een positieve leraar. Zo kan het dus. Maar het is niet vanzelfsprekend.

Al met al... ik word er niet bang van. Maar ik bereid me wel voor. En houd me dus aanbevolen voor meer tips, websites, boeken over orde houden!

Kikkerdril in de les?

Hét grote nadeel van bioloog zijn is de winter. En die is al een tijdje definitief over! Dus nu hebben we ruwweg negen maanden om extra enthousiast te zijn over ons vak.

Ook kikkers werden wakker in Maart. Ze kwamen uit hun winterse schuilplaats, en gingen op weg naar water. Dat kon je helaas voornamelijk zien aan de vele doodgereden kikkers en padden op de weg... Het waren er honderden, in onze wijk alleen al.

Pas ontdekten mijn dochter en ik prachtig kikkerdril in de sloot. Echt een teken van ontluikende lente. Zulke onooglijke stipjes in slijm verpakt, zomaar midden in deze boze wereld. Dat kan nooit iets worden, denk je dan. En dus hebben we een kluitje kikkerdril in een emmer in de achtertuin gezet. Gewoon om te kijken hoe zich dit jaar de metamorfose van ei tot kikkertje voltrekt. Niet te diep water, in de schaduw houden, dan moet het goed komen.

Kikkerdril in de salamanderpoel in Lunetten

En nu vraag ik me af: kan je zoiets ook in een leslokaal doen? Pikken leerlingen er iets uit op? Past het in een willekeurige lesmethode?

Ook thuis leraar

"Ik zeg het maar vast, je kan je leraar-manieren op school laten!" zegt mijn vrouw.

Het is maar dat ik het weet.

Tja, nu ik het onderwijs in ga, staat iedere opmerking van mij naar mijn kinderen toe onder verdenking. Heeft hij dit van zichzelf, of komt het door dat gelees in leraren-boeken? Nog even en hij gaat de leercyclus van Kolb thuis toepassen. Dan zijn de rapen dus gaar.

Dus ik doe mijn best. Om verdraagzaam naar mijn kinderen te zijn. Om ze niet te streng toe te spreken. En mijn vrouw al helemaal niet.

Misschien geven ze me dan het voordeel van de twijfel. Want verdacht, dat blijf je, als aankomend leraar.

Leraar versie 0.1

Tja, daar sta je dan. Mét een Ir. titel op zak, en een halve (nou ja, met de stijgende pensioenleeftijd een derde) carrière achter de rug. Zónder enige onderwijservaring. En nu de eerste les.

Zo'n 30 nieuwsgierige koppies staren je aan. Een lerarencoach zit op de achterste rij. Ik probeer mijn voorbereiding weer voor de geest te halen en daar gaan we dan.

Alles wat er zoal in een eerste les gebeurt, gebeurt ook hier. Leerlingen proberen van alles uit, en orde is ver te zoeken. Tafels verschuiven, er is permanent geroezemoes en leerlingen onderbreken me aan de lopende band. Hmmmm.

Toch slaag ik er in om met regelmaat de klas stil te krijgen, en zo uit te leggen dat een aantal leerlingen, verbaasd over zichzelf, uitroepen: hé, ik snap het! Yes!!! denk ik.

En zo door de les heen verpand ik stiekem-weg mijn hart aan dit zooitje ongeregeld. Nieuwsgierig, liever lui dan moe, enthousiast, opgroeiend, wat voor kwalificaties je er ook aan geeft, het zijn mooie mensen.

Tja... ik beschouw mezelf dus als leraar versie 0.1. Ben benieuwd wanneer ik het volgende 'level' haal!